Amerique jamanakuntigi Joe Biden ye a ka Angola jamanakuntigi Joao Lourenco sɔrɔ tarata don, a ka tile fla taama daminɛ na farafina jamana nin na, min sinsinnen bɛ fɛnsɔrɔko lanyiniba dɔ kan min bɛ Amerique ka nafolodonni jira farafinna kɔnɔ, yɔrɔ min na, a ɲɔgɔndankɛla Chine bɛ ka a yɛrɛ ka nafaw yiriwa. Jamanakuntigi fila ninnu tun bɛna baro kɛ jago, lakana ani nafolodonni kan, o dɔ ye lanyini dɔ ye min bɛna sisi kurun sira dɔ labɛn kokura, sisikurun min bɛ damada fenw ta ka bɔ jamana kɔnɔ ka taa Angola Lobito kurunboli yɔrɔ la walasa ka taa ni u ye jamana wɛrɛw la. Jamana min falen bɛ tadji la, o fanga ye tarata ni araba don foroba lafiɲɛ don, ka lakana gɛlɛnw bila jamana faaba fan bɛɛ la, mɔgɔ miliyɔn 9,5 ɲɔgɔn. O ye a siɲɛ fɔlɔ ye Amerique jamanakuntigi ka taa bɔ Pɔrtugal faso mara kɔrɔ la ani Biden ka taama kelen min kɛra farafina kɔnɔ kabini a ye fanga ta san 2021 n’a bɔra a ka taa COP27 lajɛ la Egypte san 2022. Biden, n’o bena fanga di Donald Trump janvier kalo tile 20, o tun ka kan ka kuma ta taratadon kɔfɛ, jamana ka jɔnya fenw marayoro la, Musee National de L'Esclavage- min bɛ fɛn kɛmɛ caman jira minnu tun bɛ kɛ jɔnw ka jago la Atlantique kɔgɔjida la ka bɔ Farafina ka taa Amerique san kɛmɛ caman kɔnɔ fo san 1800 daminɛ na. Angola tun ye jɔnw sɔrɔyɔrɔba ye Amerique jamanaw fɛ san kɛmɛ 19nan na, ka kɛɲɛ ni tariku dɔnbaga ka cekeda ye, min ye Amerique jamana ka minisiriso ye- bololo min bɛ jɛkulu kɔnɔ. Biden bɛna sɔn “jɔnya tariku juguba ma min ye an ka jamana fila cɛsiri, nka a bɛ siniko fana makɔnɔ min sinsinnen bɛ yeli jɛlen kan min bɛ nafa don an ka jamana fila bɛɛ la », jamana lakanani kunnafoniko ladilikɛla John Kirby y’o fɔ kunnafonidilaw ye ka kɔn taama nin ɲɛ. Amerique jamana ye layidu ta ko a bɛna dɔrɔmɛ 229.000 di walasa ka dɛmɛ don ko temenen fen marayorola (musee) nin labɛnni n’a lakanani na, min tun ye jɔnfeerela dɔ ka nafolo ye fɔlɔ, kunnafoni dɔ y’o fɔ. A selen kɔ Pɔrtugais kan fɔ jamana na tenin don wula fɛ, Biden ye Wanda Tucker kunbɛn waati kunkurunnin kɔnɔ, den jɔn fɔlɔ min bangera Amerique, n’a bangebagaw nana ni a ye wali faso mara Virginie ka bɔ Angola san 1619 Pɔrtugal kurunba dɔ kɔnɔ.
Damada fenw bɔli jamana kɔkan -
Araba don, Demokaratiw ka jamanakuntigi min bɛ bɔ fanga la, o ka kan ka taa Lobito, kilomɛtɛrɛ 500 ɲɔgɔn Luanda woroduguyanfɛ, walasa ka lajɛba dɔ kɛ fɛnsɔrɔko nafolodonni fana kɛra ɲɛmɔgɔw fɛ minnu bɔra Angola, Congo jamana (RDC), Tanzanie ani Zambie jamanaw na. O kurunbonkarila nin bɛ Lobito lanyini marablon kɔnɔ min ye juru sɔrɔ Amerique, faraje kelenya ton -Eurɔpe tɔnba ani mɔgɔ wɛrɛw fɛ ka siskunrun sira dɔ labɛn kokura min bɛ RDC ni Zanmbie ni Lobito cɛ, min falen bɛ damada fenw na. O ye "tulon caman tigɛli lakika ye Amerique ka jɛkafɔ la Farafina kɔnɔ", Kirby y'o fɔ. "An jigi b'a kan kosɛbɛ ko ni jekulu kura bɛ don ka nin ko nin lajɛ, k'u fana bɛ nafa ye, k'u b'a ye cogo min na a bɛna dɛmɛ ka farafinna min lakananen don, min bɛ ɲɛtaa sɔrɔ, min bɛ sabati sɔrɔko siratigɛ la." Lobito lanyini ye fɛn ye min bɛ dugukoloko politiki kɛlɛ la Amerique n’a jɛɲɔgɔnw cɛ, ani Chine, min ye damada tigi ye RDC ni Zambie jamanaw na, waridon caman cɛma o mara kɔnɔ. O sisikurun sira laɲini sugu min bɛ Chine ka nafolodonni senfɛ, o laɲini ye ka minɛnw lase ka bɔ Tanzanie kurunbonkarila dɔ fɛ Inde jamana kɔgɔjida la. Amerique nyemogoba dɔ y’a fɔ kunnafonidilaw ye ka kɔn Biden ka taama ɲɛ ko Farafinai faganw bɛ ka fɛɛrɛ wɛrɛ ɲini Chine jamana ka nafolodonni nɔ na, kɛrɛnkɛrɛnnenya la n’o kɛra sababu ye ka “ka ɲɛnamaya juru tiɲɛnenw kɔrɔ mɔgɔw ka bɔnsɔn nataw kɔnɔ”. Chine jamana ka juru Angola la, bɛ na ni dɔrɔmɛ miliyari 17 ye, o ye jamana ka juru bɛɛ lajɛlen kɛmɛ sarada la 40 ɲɔgɔn ye.
Ani AFP
Forum